Çfarë është Melanoma?
Melanoma është lloji më i rrezikshëm i kancerit të lëkurës, që zhvillohet nga qelizat pigmentale të njohura si melanocite. Këto qeliza janë përgjegjëse për prodhimin e melaninës, pigmentit që i jep ngjyrë lëkurës, flokëve dhe syve.
Melanomat zakonisht zhvillohen në lëkurë, por në raste të rralla mund të shfaqen edhe në pjesë të tjera të trupit, si:
- Goja
- Zorrët
- Sytë
Melanoma është e njohur për aftësinë e saj për t’u përhapur shpejt në pjesë të tjera të trupit, prandaj diagnostikimi dhe trajtimi i hershëm janë thelbësore.
Shkaqet Kryesore të Melanomës
Shkaqet e melanomës lidhen kryesisht me dëmtimin e ADN-së në melanocite. Faktorët kryesorë që kontribuojnë në këtë dëmtim janë:
Ekspozimi ndaj Rrezeve Ultravjollcë (UV)
- Rrezet UV nga dielli: Ekspozimi i tepërt ndaj rrezeve të diellit, veçanërisht gjatë orëve të pikut (10:00 – 16:00), rrit rrezikun e melanomës.
- Pajisjet për rrezatim artificial: Përdorimi i solariumeve dhe pajisjeve të tjera për rrezatim artificial është i lidhur me një rrezik më të lartë.
Nivele të Ulëta të Pigmentit të Lëkurës
- Personat me lëkurë të çelur: Individe me lëkurë të bardhë, sy të kaltër ose jeshil dhe flokë të kuq ose biond janë më të ndjeshëm ndaj dëmtimit nga rrezet UV.
Historia Familjare dhe Gjenetika
- Historia familjare e melanomës: Nëse një anëtar i familjes ka pasur melanomë, rreziku juaj rritet.
- Mutacione gjenetike: Disa ndryshime gjenetike mund të rrisin predispozitën ndaj melanomës.
Dëmtimi i ADN-së
- Dëmtimi i shkaktuar nga rrezet UV: Rrezet UV mund të shkaktojnë mutacione në ADN-në e melanociteve, duke çuar në zhvillimin e qelizave kancerogjene.
Shenjat dhe Simptomat e Melanomës
Njohja e shenjave të hershme të melanomës mund të shpëtojë jetën tuaj. Shenjat kryesore përfshijnë:
Ndryshime në Njollat Ekzistuese ose Shfaqja e Njollave të Reja
- Ndryshime në madhësi, formë ose ngjyrë: Një njollë që rritet, ndryshon formë ose bëhet më e errët.
- Asimetri: Një gjysmë e njollës nuk përkon me gjysmën tjetër.
- Konture të çrregullta: Kufijtë e njollës janë të parregullt, të paqartë ose të copëtuar.
- Ngjyra të ndryshme: Njolla ka nuanca të ndryshme si kafe, e zezë, e kuqe, e bardhë ose blu.
Simptoma të Tjera
- Kruarje ose irritim: Njolla mund të kruhet ose të shkaktojë ndjesi djegieje.
- Ulçera ose gjakderdhje: Njolla mund të ulcerohet ose të rrjedhë gjak.
- Shfaqja e një njolle të re: Sidomos në moshë të rritur, duhet t’i kushtoni vëmendje njollave të reja.
Shënim: Përdorni rregullin ABCDE për të monitoruar njollat në lëkurë:
- A – Asimetria
- B – Bordet (kufijtë)
- C – Color (ngjyra)
- D – Diametri (më i madh se 6 mm)
- E – Evolucioni (ndryshimet me kalimin e kohës)
Diagnostikimi dhe Trajtimi i Melanomës
Diagnostikimi
Nëse dyshoni për një melanomë, është thelbësore të konsultoheni me një dermatolog ose onkolog. Hapat e diagnostikimit përfshijnë:
- Ekzaminim fizik: Mjeku inspekton vizualisht lëkurën.
- Biopsia e lëkurës: Heqja e një pjese ose të gjithë njollës për analizë laboratorike.
- Studimi i përhapjes:
- Biopsia e nyjeve limfatike sentinel: Për të parë nëse kanceri është përhapur.
- Imazheria mjekësore: Rrezet X, CT, MRI, PET skaner për të identifikuar përhapjen në organe të tjera.
Trajtimi
Trajtimi i melanomës varet nga faza dhe përhapja e saj:
- Kirurgji: Heqja e melanomës dhe një pjese të lëkurës së shëndetshme rreth saj.
- Imunoterapia: Përdorimi i medikamenteve që ndihmojnë sistemin imunitar të luftojë kancerin.
- Terapia me rrezatim (Radioterapia): Përdorimi i rrezeve të energjisë së lartë për të shkatërruar qelizat kancerogjene.
- Kimioterapia: Përdorimi i medikamenteve për të vrarë qelizat kancerogjene.
- Terapia me targetim molekular: Medikamente që synojnë mutacione specifike në qelizat kancerogjene.
Kujdesi ndaj Lëkurës dhe Parandalimi
Parandalimi është mënyra më e mirë për të reduktuar rrezikun e melanomës. Ja disa këshilla praktike:
Përdorni Kremra Mbrojtës ndaj Diellit
- Zgjidhni kremra me SPF 30 ose më të lartë.
- Aplikoni kremrat 20 minuta para ekspozimit në diell.
- Riaplikoni çdo dy orë, ose pas notit dhe djersitjes.
Shmangni Ekspozimin e Tepërt në Diell
- Qëndroni në hije: Sidomos gjatë orëve të pikut (10:00 – 16:00).
- Vishni rroba mbrojtëse: Bluza me mëngë të gjata, kapele me strehë të gjerë dhe syze dielli.
- Shmangni solariumet dhe pajisjet e rrezatimit artificial.
Kontrolloni Rregullisht Lëkurën
- Vetë-ekzaminim mujor: Inspektoni të gjithë trupin për njolla të reja ose ndryshime.
- Vizita te dermatologu: Bëni kontrolle të rregullta profesionale, veçanërisht nëse keni faktorë rreziku.
Edukoni Veten dhe Të Tjerët
- Informohuni mbi shenjat e melanomës.
- Ndani informacionin me familjen dhe miqtë.
Përfundim
Melanoma është një sëmundje serioze, por me ndërgjegjësim dhe veprime të duhura, rreziku mund të reduktohet ndjeshëm. Kujdesi ndaj lëkurës suaj nuk është vetëm një çështje estetike, por një aspekt thelbësor i shëndetit tuaj.
Në Spitalin Villa Alba, jemi të përkushtuar për të ofruar kujdesin më të mirë mjekësor dhe për të ndihmuar pacientët tanë në çdo hap të rrugëtimit të tyre drejt shërimit.
Add a Comment